María Lejárraga eta Gregorio Martínez Sierra
María Lejárraga eta Gregorio Martínez Sierra 1900. urtean ezkondu ziren eta handik gutxira bikote profesionala ez ezik, sentimentala ere eratu zuten. Ezkondu eta gutxira Mariak erabaki zuen ez zuela inoiz bere lanetako bat ere bere izenarekin sinatuko, senarraren izenarekin sinatuko zuela. Erabaki hori denboran zehar mantendu zuen (Gregorio hil arte), nahiz eta de facto bananduta egon ezkondu eta urte gutxira, senarrak zuzentzen zuen antzerki-konpainiako lehen emakumezko aktorearekin harremana hasi ondoren.
Eta horrela igaro da Gregorio Martínez Sierra literaturaren historiara gure literaturaren egilerik emankorrenetakoa bezala, baina ekoizkortasun hori, hala ere, emaztearena zen, eta bere benetako egiletza ez zen, kasu honetan bere izenarekin “Gregorio y yo” lana argitaratu arte ezagutu. Memorien liburua da, herrialdeko berriketa-lekuetan aspaldidanik ezagutzen zen sekretu bat azaltzen duena: “idazlea”, itzalean, emaztea zen.
Carmen Domingo
Carmen Domingo (Bartzelona, 1970) idazlea da (ia 30 liburu -saiakera, narratiba eta antzerkia- argitaratu ditu), gaur egun iritziari dagokionez El País, Ethic eta Tinta Libre-rekin kolaboratzen du, eta kulturaz mintzatuz Babelia, Revista de Libros eta Le Monde Diplomatique aldizkariekin.
Hainbat urtetan hainbat irratirekin eta telebista-saiotan kolaboratu du kultura eta iritzi arloetan. Gaur egun, “La Transición: De excluidas a protagonistas. Mujer y política en España (1975 – 1983)” saiakera amaitzen ari da eta Liburutegi Nazionalerako “María Lejárraga: Una voz en la sombra” erakusketako komisarioa da. Bere azken liburuan “#cancelado. El nuevo macartismo” ezereztearen kultura disekzionatzen du.
“Jeinuak (genios y genias) hitzaldi-zikloa”
Bikote prototipikoa, artearen eta literaturaren historian, “jenio” maskulinoak eta “musa” femeninoak osatzen dutena da. Bikote horretan emakumea bere senarraren menpe egon ohi da, emakume horrek bere talentu eta anbizioak eduki arren. Zergatik gertatzen da hori? Ezinbestekoa al da hala izatea? Zeintzuk dira jokoan jartzen diren mekanismoak? Galdera horri erantzuteko kritikoki aztertzea baino gauza hoberik ez dago, horretarako “betaurreko moreak” jarriz.
