Indarkeria matxistak oinaze arrastoa uzten jarraitzen du Bizkaian. Ez gelditzeaz gain, areagotu egiten da denboraren poderioz, orbaintzen ez den zauri bat bezala. 2024an, bikotekideen, bikotekide ohien, senideen edo ezezagunen erasoak jasan zituzten emakumeen salaketek marka berri eta mingarria lortu zuten: 3.611 kasu erregistratu zituen Ertzaintzak gure Lurralde Historikoan, duela hamarkada bat baino %30 gehiago. Igoera horrek errealitate jasanezina erakusten du, eta gelditu ezin den borroka baten beharra agerian uzten du.
Baina zifrak zenbaki hotzak baino askoz gehiago dira. Beldurrezko eta erresistentziazko istorioak dira, bizitza hautsien eta baita balentrien istorioak ere. Azken hamarkadan, 23.308 salaketa erregistratu dira polizialki, Indarkeria Matxistaren Aurkako Behatokiaren arabera. Ez dago Giza Eskubideen urraketa honek ukitu ez duen txokorik: Gizaburuaga bezalako udalerri txikietatik Bilbo, Getxo edo Barakaldo bezalako hiri handietaraino.
Baina minak ez gaitu makurtzen. Gu, gaurko emakumeok, lehenago borrokatu zuten guztien oihartzun bizia gara. Ezarritako aginduak desafiatu zituzten feministen oinordekoak gara, eta gure ama-amonek, beren eguneroko erresistentziarekin, gaur egun zapaltzen dugun bidea eraiki zuten.
Ezer ez dago betiko konkistatuta. Lortutako eskubide bakoitza garaipen hauskorra da, krisi-garaian kentzeko modukoa. Simone de Beauvoirrek argi eta garbi ohartarazi zuen: «Ez ahaztu inoiz nahikoa izango dela krisi politiko, ekonomiko edo erlijioso bat emakumeen eskubideak berriro zalantzan jartzeko. Eskubide horiek ez dira inoiz eskuratutzat ematen, bizitza osoan erne egon behar duzue «.
2018ko martxoaren 8az geroztik, patriarkatua diskurtso berriekin eta berdintasuna geldiarazteko estrategia zaharrekin berrarmatzen ari dela ikusi dugu. Baina egun hartan Bizkaiko oroimen kolektiboan inflexio-puntu bat bezala grabatuta geratu zen, kaleak, plazak eta kontzientziak astindu zituen duintasun-eztanda bat bezala. Milaka emakumek Bilbo, Barakaldo, Getxo, Durango eta lurraldeko bazter guztiak bete genituen greba historiko batekin: lanpostuak, ikasgelak eta etxeak hutsik utzi genituen, gu gabe mundua gelditzen dela erakusteko.
M8 hura ez zen protesta eguna bakarrik izan; aho bateko oihua izan zen, isil-isilik eta otzanduta nahi gintuen gizarte baten oinarriak dardarka jarri zituena. Bilboko Kale Nagusia emakumeen ibai geldiezina bihurtu zen, kontsignak oihukatuz, zapi moreak astinduz eta justizia eskatzen zuten pankartei eutsiz. Belaunaldi osoen barruan pilatutako amorrua sentitu zen, baina baita ahizpatasunaren indarra ere, elkarrekin geldiezinak ginela sentitzeko ziurtasuna.
Mobilizazio masibo horrek erakutsi zuen Bizkaiko borroka feminista ez zela munduko beste leku batzuen oihartzun urrun bat, baizik eta indar propio bat, gure historian eta gure lurrean errotua. Ordutik, patriarkatuaren erantzunak amorragarriak izan dira: diskurtso ukatzaileak, gure konkisten aurkako erasoak, aldaketa geldiarazten saiatzen den erreakzio kontserbadorea. Bizkaian indarkeria matxistak eragindako biktimizazioen kopuruak gora egin du, eta hori froga ukaezina da botere egiturek eraldaketari aurre egiten jarraitzen dutela, hainbeste desegin behar dugun zapalkuntzari gogor eutsiz.
Elkarri begiratu eta elkar ezagutu nahi dugu borroka honetan. Emakumeak gara, une batez gelditzen garenak konkistatutakoa ospatzeko, oraindik dauden oztopoak gogoratzeko eta indarrak berritzeko. Itsasontziak itsasadarrean zehar atoian zeramatzaten zirgariak bezala, soka bakarrarekin eta gogor. Zugaztietako eta Gallartako meategietan minerala garbitzen zuten emakumeak bezala, inoiz ezagutu gabeko lan nekagarria jasanda. Nekaezin, eskubiderik gabe, soldatarik gabe, atsedenik gabe zaindu dituztenak bezala. Gutako bakoitza erresistentziaren, duintasunaren eta borrokaren historia baten parte da.
Feminismoarekin dugun konpromisoa berritzen dugu. Gure agenda aldarrikatzen dugu. Injustizia handiak salatzen dituen feminismo internazionalista bati begiratzen diogu. Genero-indarkeriarena da gure garaiko borroka beharrezkoenetako bat, eta Bizkaiko zifrek oihukatzen digute ez dagoela segundo bakar bat ere galtzeko.
2023ko urtarrilean, EMAKUMEAK Kongresuaren eszenatokia izan zen Bilbo, topagune eta hausnarketarako gune bat, non emakume anitzek ahotsa altxatu, gure borrokak partekatu eta aliantza berriak ehundu genituen. Baina EMAKUMEAK ekitaldi bat baino askoz gehiago da; estrategia bizia da, historia partekatu bakoitzarekin hazten den laguntza-sarea, indartzen den lotura bakoitzarekin. Taupada kolektiboa da, etengabe entzuten dena, aurrera egiten laguntzen diguna. 2022an hasi zenetik, Bizkaiko feminismoarentzako itsasargia izan da, ideien, erresistentziaren eta eraldaketaren lubakia, eta inoiz baino indarrean jarraitzen du.
Izan ginelako, garelako eta izango garelako. Eutsi, aurrera egin eta eraldatzen duten emakumeak.
TERESA LAESPADA, Enpleguko, Gizarte Kohesioko eta Berdintasuneko foru diputatua
