Mileva Maric eta Albert Einstein
Mileva eta Albert Einsteinek elkar ezagutu zuten une beretik sintonizatu zuten: bien ideiak distiratsuak ziren, eta Milevak Einsteinen intuizio harrigarriak matematikan formalizatzeko zuen gaitasuna. “Annus mirabilis” (1905) liburuaren azalpena da. Bertan, Einstein Nobel sarira eramango zuten artikulu famatuak argitaratu ziren. Baina urte horretatik aurrera bien bizitza banatu egiten da: bera, aintzarantz – elkarlan ikaragarriaren zordun ere baden aintzarantz –, bera, ahazturarantz eta depresioarantz.
Bi karreren garapen dibergenteak argi eta garbi erakusten digu emakumeek zein zailtasun izan dituzten karrera zientifikoa garatzeko. Milevak argi erakusten du zirkunstantziek modu desberdinean jokatzen dutela batean edo bestean. Einstein bezalako ikono baten ondoan egoteak bere bizitza ilundu eta aukerak murriztu zituen. Emaztearen garapen zientifikoaren euskarri gisa aritu zen beste bikote batzuen aurrean, hala nola Pierre Curie edo Carl Cori, biak nobeleak, Einstein-Maride bikotearen kasuak harreman horren alderdi solidarioena eta fagozitatzaileena erakusten du.
Ana López-Navajas
Ana López-Navajas doktorea da Valentziako Unibertsitatean eta hizkuntza eta literatura irakaslea. Gaur egun, Valentziako Generalitateko Hezkuntza Kontseilaritzan ari da lanean, Women ‘s Legacy proiektu europarra koordinatzen. Proiektu horren helburua da historiako eta kulturako protagonista diren emakumeak eta haien ondarea hezkuntza-edukietan txertatzea. Emakumeen egiletzaren kultura-ondare hori berreskuratu nahi da, egileei eta emakumeen kolektiboari zilegitasuna emateko, beren ekarpenak aitortuz eta jakintzaren arlo guztietan eta garapen historiko eta kulturalean duten rol protagonistaren bidez. Azken urteotan, bere lanaren ardatza emakumeen egiletzaren tradizio kultural eta zientifikoa maila desberdinetako hezkuntza-edukietara transferitzea da. Gai honi buruz, nazioarteko eta nazioko biltzarretan komunikazioak egin ditu, hainbat artikulu eta liburu idatzi ditu eta horri buruzko hitzaldiak eman ditu.
Hitzaldi hau “Jenioak eta jeinuak” zikloaren parte da.
“Munduaren historia gizon handien biografia besterik ez da”, idatzi zuen Thomas Carlyle filosofoak (1795-1881). Carlylek berak 1841ean argitaratutako saiakera eragingarri batean garatzen duen teoria den arren, egia esan, gizaki handiaren ideia, jeinuarena, historiaren (artearen eta gainerako guztiaren) sortzaile eta protagonista gisa, XVI. mendean sortu zen, eta gaur egun arte hedatzen jarraitzen du.
Baina zergatik izan dira jenioak beti sexu maskulinokoak? Zer gertatu da zure ondoan zeuden emakumeekin? Denak izan ote ziren, eta kasu horretan, zergatik? – gizon handien emazteak, eta ez emakume handiak beren eskubidez?
Ziklo honetan galdera honi bi erantzun ematen saiatuko gara. Bata, globala, lehen hitzaldian (Non daude geniak?); bestea, sortzaile bikote batzuen kasu zehatzak aztertuz, pintura, fisika eta komikia bezalako eremu ezberdinetan.
