Virginia Woolf eta Vita Sackville-West
Sortzaile-bikote batean kideak gizon eta emakume bat direnean sortzen diren botere- dinamikak ezagutzen ditugu. Baina zer gertatzen da bi emakume direnean?
Virginia Woolfek berrogei urte zituen, idazle ospetsua zen, baina gutxiengo batentzat baino ez, eta ezkonduta zegoen eta zoriontsua zen ezohiko pertsonaia bat ezagutu zuenean: Vita Sackville-West. Virginia baino hamar urte gazteagoa, Vita bera ere idazlea -eta arrakastatsua- zen. Aristokrata oso aberatsa zen, poeta gisa errespetatua, baina eskandalagarria bere askatasun sexualagatik: ezkonduta zegoen baina ez zituen emakumeekin zituen harremanak ezkutatzen.
Vita eta Virginia elkar liluratuta geratu ziren. Ia hogei urtez — 1941ean Virginiak bere buruaz beste egin zuen arte —, lagun handiak izan ziren, eta labur esanda, maitaleak. Virginiak eta bere senarrak Vitaren ia lan guztiak argitaratu zituzten jabetzan zuten argitaletxe txikian, eta Vitak Virginia inspiratu zuen idatzi zituen bere bi liburu onenetan: Orlando eleberria eta Una habitación propia saiakera. Agian harreman emankor, bizigarri eta berdinzale baterako eredu izan daitezke, “jenioa” eta “musa” bikote tradizionalaren alternatiba izango litzatekeena.
Laura Freixas
Laura Freixas (Bartzelona, 1958). Zuzenbidea ikasi zuen, baina literaturan aritu da beti.
Eleberriak, kontakizunak, saiakerak eta egunkarien hainbat liburuki idatzi ditu. Emakumeek idatzitako literaturaren ikertzaile eta sustatzaile gisa ere nabarmentzen da. Clásicas y Modernas elkartearen sortzaileetako bat eta lehenengo presidentea (2009-2017) izan zen.
Bere libururik berrienak A mí no me iba a pasar (2019), nobela formako autobiografia, ¿Qué hacemos con Lolita? Argumentos y batallas en torno a las mujeres y la cultura (2022) eta A todos nos falta algo. Diario 2000-2002 (2024) dira.
“Jeinuak (genios y genias)” hitzaldi-zikloa
Bikote prototipikoa, artearen eta literaturaren historian, “jenio” maskulinoak eta “musa” femeninoak osatzen dutena da. Bikote horretan emakumea bere senarraren menpe egon ohi da, emakume horrek bere talentu eta anbizioak eduki arren. Zergatik gertatzen da hori? Ezinbestekoa al da hala izatea? Zeintzuk dira jokoan jartzen diren mekanismoak?
Galdera horri erantzuteko kritikoki aztertzea baino gauza hoberik ez dago, horretarako “betaurreko moreak” jarriz.
